دانشیار دانشکده فناوری‌های نوین، دانشکده مهندسی انرژی و فناوری‌های نوین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده: (3729 مشاهده)
سیستم نشانگرهای قابل انتخاب، به منظور دستیابی به نرخ بالایی از گیاهان تراریخته ضروری می‌باشد. این سیستم امکان انتخاب و شناسایی ساده گیاهانی که ژن‌های نشانگر و مورد نظر در آن به طور پایدر ادغام شده را فراهم می‌کند. از زمان ایجاد اولین نسل گیاهان تراریخته، ژن‌های کد کننده مقاومت به آنتی بیوتیک‌ها و علف‌کش‌ها برای انتخاب و شناسایی سریع سلول‌های ترانسفورم شده، مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در بیشتر موارد، پس از باززایی گیاه تراریخته، دیگر نیازی به وجود ژن نشانگر در ژنوم گیاهی نیست و اگرچه تاکنون هیچ اثر مخرب ایمنی زیستی برای ژن‌های نشانگر گزارش نشده است، اما دوام و پایداری ژن نشانگر در ژنوم گیاهی باعث نگرانی‌های عمومی شده است. ژن‌های نشانگر را می‌توان با ژن‌های گزارشگر جایگزین کرد. فعالیت پروتئین‌های حاصل از ژن‌های گزارشگر به سادگی قابل تشخیص بوده و به‌صورت چشمی امکان تشخیص گیاهان تراریخته را فراهم می‌کند،. علاوه بر جایگزینی ژن‌های نشانگر با ژن‌های گزارشگر، با استفاده از روش‌های دیگری مانند ترانسفورماسیون همراه، نوترکیبی جایگاه خاص FLP/FRT، Cre/lox، R/RS و عدم استفاده از نشانگر در تولید گیاهان تراریخته، می‌توان اقدام به حذف ژن‌های نشانگر کرد. در این مقاله مروری نشانگرهای قابل انتخاب که جهت تولید گیاهان تراریخته بیشترین استفاده را داشته‌اند، جایگزینی، روش‌های حذف و ایمنی زیستی آنها ارایه می‌شود.
